Kampie.info

Reisverslag Japan



Tokio

Het aan aan de rivier gelegen vissersdorpje Edo, dat in 1590 het machtscentrum van het Shogunaat werd, is in de loop van de jaren uitgegroeid tot de miljoenenstad Tokio (ook wel geschreven als Tokyo). Een metropool met 13 miljoen inwoners binnen de stadsgrenzen en maar liefst 32 miljoen inwoners als je de buitenwijken en slaapsteden meetelt. En dat terwijl de oppervlakte van de Greater Tokyo Metropolitan Area te vergelijken is met de oppervlakte van de provincie Utrecht. En wat doe je als je zoveel mensen op zo'n kleine oppervlakte wilt laten wonen? Precies, je gaat de lucht in. De stad kenmerkt zich dan ook door de aanwezigheid van vele hoge gebouwen. Overigens is men in Tokio niet alleen de lucht ingegaan, maar ook de grond in. Alleen dan voor het aanleggen van een metronetwerk dat tegenwoordig uit 13 lijnen bestaat en waarvan dagelijks zo'n 8 miljoen mensen gebruik maken. Dit maakt het metronetwerk van Tokio tot het drukste metronetwerk ter wereld.

Tokio is een stad zonder een echt centrum. Het is veel meer een conglomeratie van aan elkaar gegroeide dorpen. Alleen al de historische stad Tokio - waar in 2012 meer dan 8,7 miljoen mensen woonden - bestaat als uit 23 speciale wijken die allemaal als aparte stad bestuurd worden.

Kortom, Tokio is een uit de kluiten gewassen monster. Maar dan wel een vriendelijk monster waarin je veilig rond kunt dwalen en verdwalen.


Links naar aanvullende informatie:

Foto's

Feiten en cijfers

Geschiedenis

De vlag van Japan

De Japanse tuin

Het shintoïsme

Ryokan

Onsen

Sportcultuur

Geisha's

Vrijdag 15 april 2016 - De eerste uurtjes in Tokio

Na een goed verlopen reis ben ik in de loop van de middag aangekomen in Tokio. Na aankomst in het hotel heb ik mijn tas op de kamer gelegd en heb ik mij even opgefrist. Daarna loop ik direct weer naar buiten. Ik wil in beweging blijven totdat we om kwart over zes gaan eten om te voorkomen dat ik last krijg van de jetlag. En dat lukt goed.

Tokio
Man met mondkapje en smartphone op het pleintje bij het hotel

Ik kijk wat rond op een ovaal pleintje vlakbij het hotel en maak de eerste foto's. Ik zie vooral veel mannen in donkere pakken en met aktetas of attachékoffer. Voor werkende vrouwen lijkt een donker mantelpakje met schoudertas de standaard uitrusting.

Tegen het eind van de middag ga ik terug naar het hotel. Hier neem ik een douche onder de voor mij veel te lage douche en kleed mij om. Iets na zessen ga ik naar de lobby van het hotel. Als de groep compleet is lopen we met z'n allen naar een aan het ovale pleintje bij het hotel gelegen restaurant. Na het eten meldt de man met de hamer zich. Het is mooi geweest voor vandaag en tijd om te gaan slapen. Als ik terug loop naar het hotel lopen een aantal in pak gestoken mannen lachend over het pleintje. Overgewerkt? Of na het werk met collega's nog wat gedronken?

Zaterdag 16 april 2016 - Met de metro naar de vismarkt

Na een vermoeiende reisdag ben ik gisterenavond snel in slaap gevallen. Tot een uur of drie in de ochtend slaap ik aan een stuk door. Dan wordt ik wakker met een droge mond. Ik sta op om wat te drinken. Gewoon water uit de kraan. Wat fijn om eens in aan land rond te reizen waar het het kraanwater gewoon kunt drinken. Hierna val ik weer in slaap en slaap ik door tot ongeveer zeven uur. Een uurtje later verlaat ik het hotel en loop ik naar een supermarktje aan het ovale pleintje. Hier koop ik een paar sandwiches en een fles uit het schap met warme dranken dat er uit ziet als koffie. Op een bankje op het plein eet ik dit eenvoudige ontbijt. De sandwiches smaken goed en de warme drank moet volgens mij inderdaad koffie voorstellen.

Na het ontbijt loop ik naar het metrostation. Ik check in met mijn Suica kaart en ga op pad. Één halte verder stap ik over op de Yamonoto lijn. Weer een paar haltes verder stap ik opnieuw over. Dit keer op de Oedo lijn. Het kost mij even moeite om het juiste perron te vinden, maar een vriendelijke man wijst mij de weg. Het blijkt dat ik eerst even naar buiten moet, de straat moet oversteken en dan weer de trap af naar de metro. Het is dan nog maar een paar haltes tot mijn reisdoel, de Tsukiji vismarkt. Op station Tsukiji loop ik naar uitgang A1. Ergens op het internet heb ik gelezen dat je voor de vismarkt uitgang A1 of A2 moet hebben. En vaak is het best handig om te weten welke uitgang je moet hebben omdat je als je de verkeerde uitgang neemt je op een heel andere plaats boven de grond kunt komen. Weet je niet welke uitgang je moet hebben? Geen probleem. Op de stations hangen grote gele borden waarop per uitgang is aangegeven welke bestemmingen je via die uitgang kunt bereiken.

Tsukiji vismarkt
Tsukiji vismarkt

Als ik de uitgang A1 nader ruik ik al de ik dat ik in de vismarkt nader. Op de vismarkt is het een drukte van belang. Er wordt volop in en schaaldieren gehandeld en de verkochte waar waar afgevoerd in opvallende elektrische karretjes met een groot rond stuurwiel voorop het karretje (zie foto). De mannetjes die op deze karretjes rijden moeten daarbij goed uitkijken geen toeristen van de sokken te rijden, want de meeste toeristen letten zelf niet op. Ja, deze markt is duidelijk niet alleen een plek waar vishandelaren hun werk doen maar is ook een toeristische trekpleister. Ik ben benieuwd of dat zo blijft als de markt in de loop van dit jaar verplaatst wordt naar een nieuwe locatie ver buiten het centrum van de stad.

Na een uurtje verlaat ik de vismarkt en loop ik naar de vlakbij de markt gelegen luxe wijk Ginza. Ik wandel wat door de wijk met z'n luxe modewinkels met mooie etalages. Op een bepaald moment kom ik een groepje van zo'n acht keurig in mantelpak gestoken jonge vrouwen tegen. Collega's? Ik kom met één van de vrouwen ik gesprek. Het blijkt dat al deze vrouwen op weg zijn naar hetzelfde bedrijf voor een sollicitatiegesprek. Maar hoeveel mensen dan bedrijf zocht werd mij niet duidelijk. Op het terras bij Le Café Doutor drink ik een cappuccino, werk ik mijn reisdagboek bij en kijk vanaf het terras naar de mensen die voorbij lopen. Als ik weer verder loop zie ik hoe een brede straat is afgesloten voor auto's Het lijkt net gebeurd te zijn, want horeca ondernemers zijn nog bezig op tafels, stoelen en parasols op straat te plaatsen. Voor zover ik weet is dit iets wat elk weekend gedaan wordt.

Nadat ik de luxe in Ginza heb bekeken loop ik verder naar mijn volgende doel voor vandaag, de Hama-rikyu tuinen (entreeprijs 300 yen). Een mooi park, maar helaas voor mij was het het afgelopen voorjaar vrij warm in Tokio waardoor de kersenbomen in dit park al uitgebloeid zijn. Jammer, maar het is niet anders.

Bij de aanlegsteiger van Tokio Cruise koop ik een kaartje voor een boottocht naar Asakusa, de volgende wijk die ik wil gaan bekijken. In Asakusa aangekomen ga ik op zoek naar de Sensō-ji tempel. En omdat mijn richtingsgevoel mij in de steek laat vraag ik de weg aan een paar traditioneel geklede Japanse jonge vrouwen. Helaas kunnen zij mij niet helpen. Het zijn dan ook geen Japanse vrouwen, maar in Japanse kleding gestoken Koreaanse toeristen. Even later wijst een man mij de weg. Het blijkt dat mijn richtingsgevoel mij toch niet in de steek had gelaten en dat ik al vlakbij de tempel ben.

Sensō-ji tempel
Drukte bij de Sensō-ji tempel

Bij de tempel verbaas ik mij over het grote aantal mensen dat aanwezig is en de commercie rondom de tempel. Wat dat laatste betreft zijn Japanners net Hollanders. Vlak voor het hoofdgebouw wordt wierook gebrand waarbij bezoekers wapperrende bewegingen met hun handen maken om rook in het gezicht te krijgen.

Bij het hoofdgebouw gaan drie trappen naar boven. Bij de middelste trap staat een lange rij mensen. De linker en rechter trap zijn zo goed als leeg. Ik ga er van uit dat de middelste trap naar de belangrijkste en dus mogelijk ook de mooiste ruimte in te tempel leidt, maar omdat ik geen zin heb om in de rij te gaan staan neem ik de linker trap. Boven kom ik er achter dat de tempel uit een grote ruimte bestaat en dat het dus niet uitmaakt welke trap je neemt. Alleen staat bovenaan de middelste trap een altaar waar mensen een gebed prevelen en geld doneren.

Als ik de verschillende gebouwen op het tempelterrein bekeken heb loop ik via een drukke straat met aan één kant allemaal souvenir shops de wijk uit en ga ik op weg naar de wijk Ueno. Een kleine twee kilometer lopen. Je kan ook met de metro die kant op, maar persoonlijk geef ik de voorkeur aan lopen omdat je dan onderweg nog wat van de stad ziet. Als ik aankom in Ueno park is het inmiddels half vijf. Te laat om de tempel nog in te mogen, maar nog voldoende tijd om het park te bekijken en foto's te maken van een rij mooie rode torii bij het licht van een ondergaande zon.

Na een uurtje door het park gewandeld te hebben loop ik het park weer uit. Vlakbij het station ga ik bij een restaurant op het terras zitten. Pas als ik ben gaan zitten zie ik dat ze hier alleen pasta's en pizza's serveren. Ik was eigenlijk van plan om vanavond Japans te gaan eten, maar het terras maakt veel goed en dus blijf ik zitten en bestel en paste carbonara en een biertje. Tewijl ik zit te eten wordt het langzaam donker en wordt het licht van de zon vervangen door het licht van de vele neon reclames en ziet de stad er ineens heel anders uit.

Nu het eten vind ik het tijd om langzamerhand terug te gaan naar het hotel. Maar voordat ik dat doe maak ik eerste nog even een korte tussenstop in de wijk Akihabara om wat neon te fotograferen.

Terug in het hotel check ik mijn mail. Zoals afgesproken heeft Maarten een mailtje gestuurd met het optionele programma dat hij morgen zal organiseren. Zijn programma komt voor een groot deel overeen met mijn plannen en dus besluit ik om morgen met Maarten en (een deel van?) de groep op pad te gaan.

Zondag 17 april 2016 - Naar een Shinto bruiloft

Na een nacht waarin ik goed heb geslapen ontbijt ik in een klein restaurantje aan het ovale pleintje bij het hotel. Een broodje met garnalensalade en een grote kop koffie. Als ik na het ontbijt terugloop naar het hotel zie ik hoe een man in een mintgroene overall en met een groen pet bezig is om met een vloerwisser bladeren 'op te vegen'.

Shinto bruidspaar
Shinto Bruidspaar

Nadat ik op de kamer mijn tanden heb gepoetst en mijn fototas heb gepakt ga ik naar de lobby van het hotel om met Maarten mee te gaan op excursie. Voordat we op pad gaan ontvangen we allemaal onze Japan Rail Pass. Hiermee kunnen we de komende drie weken onbeperkt gebruik maken van de treinenvan Japan Rail. Ook horen we voordat we op pad gaan het nieuws dat er een aardbeving beweest is in Kumamoto. Een aardbeving met een magnitude van 7.4 een half uur later gevolgd door een na schok van 6.0. Gesproken wordt over dertig doden en op komst zijnd noodweer. Waarschijnlijk zal dit gevolgen hebben voor onze reis, maar wat die gevolgen precies zullen zijn is op dit moment nog niet te zeggen. Hierna gaan we op pad.

Met de metro gaan we naar Harajuka Station. Als we het station uitkomen regent het. Niet hard, maar toch. We beginnen onze excursie bij de Meiji shrine, Tokio's belangrijkste shinto tempel. Overigens kun je aan de naam van een tempel al zien of het een shinto tempel is of een boeddhistische tempel. als de naam van de tempel eindigt op 'shrine' is het een shinto tempel terwijl de naam van een boeddhistische tempel eindigt op 'ji'.

Zoals Maarten al had voorspeld is er ook vanmorgen bij deze voor shinto's belangrijke tempel een in traditionele kleding gestoken bruidspaar te bewonderen. Heel bijzonder en erg mooi om te zien. Maar ook erg geregisseerd. Voor het maken van de foto (zie foto) moet de bruid op een bepaalde manier gaan zitten en de man op een bepaalde manier naast haar gaan staan voordat de foto gemaakt kan worden. Een proces waarbij geen moment gelachen wordt. Dat terwijl ze wel redenen hadden om te lachen. Want op het moment dat de trouwfoto's gemaakt worden is het net even droog.

Na het bruidspaar en de tempel bekeken te hebben lopen we weer in de richting van het station om vlakbij de uitgang een koffiestop te houden. Hierna lopen we door naar de andere kant van het station om een paar hippe winkelstraten te gaan bekijken. Maar jammer genoeg regent het inmiddels niet zachtjes meer, maar is het hard gaan regenen. Niet echt weer om lekker door een stad te slenteren. Samen met een paar groepsgenoten vlucht ik een winkelcentrum in om daar te gaan lunchen. Mexicaans.

Het was mijn bedoeling om vanmiddag naar het Yogi park te gaan om daar excentriek geklede jongeren te fotograferen, maar met dit weer zal er geen jongere in het park te vinden zijn. Tijd dus om de plannen aan te passen. Ik neem de trein naar Ueno met de bedoeling om daar naar het Nationaal museum van Tokio te gaan. Onderweg daar naar toe zie ik dat de metro stopt in Shinjuku. Ik meen ergens gelezen te hebben dat dit een modern en futuristisch vormgegeven station zou zijn. Een mooi onderwerp om te fotograferen op deze regenachtige dag. Maar al snel nadat ik uitgestapt ben kom ik er achter dat ik mij kennelijk heb vergist. Dus snel weer de trein in en verder naar Ueno. Als ik in de trein naar Ueno zit zie ik dat het buiten droog is. Dus toch maar niet naar het museum?

Als ik in Ueno aankom schijnt de zon. Zonde om dan naar binnen te gaan. In plaats daarvan loop ik naar een vlakbij het park gelegen begraafplaats. Volgens een groepsgenoot kun je daar namelijk mooie foto's maken en dat blijkt te kloppen. Wat mij vooral opvalt is het veelvuldig gebruik van natuurlijk gevormde grafstenen en de aanwezigheid van vele houten laten voorzien van teksten (volgens mij een soort gebeden). Dat laatste doet mij onbewust denken aan een Oostenrijkse skihut. Op de begraafplaats zijn een man en een vrouw bezig om twee naast elkaar gelegen graven schoon te maken. Hiervoor zijn op de begraafplaats bezempjes en emmertjes aanwezig, maar deze mensen zijn duidelijk experts en hebben eigen schoonmaakspullen meegenomen.

Vanaf Ueno wil ik met de metro naar het beroemdste kruispunt van Tokio, Shibuya crossing. De juiste lijn is snel gevonden. Maar welk perron moet ik hebben om de goede kant op te gaan? 3 of 4? Maar even vragen. Het blijkt niets uit te maken. Shibuya ligt precies halverwege. Geïnspireerd door Martin Roemers wil ik morgen op Shibuya crossing foto's maken met een lange sluitertijd. Het kruispunt is nog groter en drukker dan ik mij had voorgesteld. Dat zal nog niet meevallen om hier morgen mooie foto's te maken. Bij het kruispunt staat een groep jongeren geld in te zamelen. Ik versta niets van wat ze zeggen, maar op de borden die ze omhoog houden staat een woord dat ik herken; Kumamoto. Deze jongeren staan geld in te zamelen voor de slachtoffers van de aardbevingen in Kumamoto. Als ik ze geld geef wordt ik luid toegejuicht.

Shibuya
Shibuya

Rond half zeven 's avonds begint mijn maag aardig te knorren en wordt het tijd om iets te gaan eten. In de wijk Shibuya ga ik op zoek naar een leuk restaurant. Maar dat valt nog niet mee. De meeste restaurants bevinden zich namelijk niet op de begane grond en even naar binnen kijken kan dus niet. Ik moet het doen met grote borden die langs de straat staan met daarop afbeeldingen van de gerechten die in het restaurant geserveerd worden en soms een foto van het restaurant. Bij een restaurant zijn beelden te zien van een cameraatje dat er hangt. En het ziet er leuk uit. Als er dan ook nog net een paar mensen voor mij de trap naar het restaurant oplopen waag ik de gok en ga ik ook naar boven. In het restaurant staan een aantal lange tafels met afscheiding in de lengterichting van de tafel die de tafel in twee helften verdeelt. Tegenover elkaar zitten is er hier dus niet bij. Ik krijg een kruk toegewezen en pak de menukaart. Ik wil wel eens iets Japans proberen, maar weet niet goed wat. Als ik zie dat bij de meeste Japanse gerechten die op de kaart staan een rauw ei geserveerd wordt slaat bij mij de twijfel toe. Daar ben ik in deze fase van de reis duidelijk nog niet aan toe. Uiteindelijk kies ik voor een hamburger. Maar van wel Japanese style. Met een groot glas koel bier erbij een lekkere maaltijd.

Na het eten komt de vermoeidheid opzetten en ga ik terug naar het hotel. Voordat ik ga slapen stel ik via Facebook familie en vrienden gerust over het feit dat hier in Tokio niets te merken was van de aardbevingen en dat het met mij goed gaat. Daarna doe ik het licht uit en ga slapen.

Maandag 18 april 2016 - Het moderne Tokio

Het weekend is voorbij en de werkweek is weer begonnen. Nee niet voor mij, maar voor al die Japanse mannen die in hun donkere pakken, soms met en soms zonder stropdas op weg zijn naar hun werk. In café Excelsior waar ik ontbijt zitten er een stuk of acht om mij heen. Bijvoorbeeld de man die links van mij zit. Man van middelbare leeftijd, gekleed in een donker pak met een smal krijtstreepje. Zijn schoudertas staat naast hem op de grond. Zijn ontbijt bestaat uit een sandwich en een glas cola waar hij honing in doet. Terwijl het eet is hij druk in de weer met zijn smartphone en lukt het dit drukke mannetje niet om zonder de tafel zijn benen stil te houden. Net als in veel restaurants beschikt ook café Excelsior over een afgesloten ruimte voor rokers. Rookvrije restaurants is iets wat we in Nederland ook kennen, maar in sommige steden in Japan zoals Tokio, Osaka en Kyoto gaan ze nog een stapje verder. Daar is ook het roken in openbare ruimtes verboden en mag er alleen gerookt worden op speciale rookplekken.

Na het ontbijt loop ik naar de inmiddels vertrouwd aanvoelende ingang van het metrostation vlakbij het hotel. Maar vanmorgen voelt het niet vertrouwd aan en raak ik zelfs even in de war. Bij de ingang die ik de afgelopen dagen gebruikte waren twee roltrappen. Één naar boven en één naar beneden. Maar bij de ingang waar ik vanmorgen uitkom gaan beide roltrappen naar boven en kun je niet met de roltrap naar beneden. Het duurt even voordat ik mij realiseer wat er aan de hand is. In de drukken ochtendspits gaan hier kennelijk meer mensen het station uit dan in en om al die mensen vlot af te kunnen voeren draaien beide roltrappen nu dezelfde kant op. Op station Shibuya stap uit. Ik loop naar het beroemde Shibuya crossing om daar de drukte van de stad vast proberen te leggen door foto's te maken met lange sluitertijden. Ook maak ik een paar korte filmpjes. Het valt mij op dat hoewel het - naar Nederlandse begrippen - ook vanmorgen druk is op dit belangrijke kruispunt, het veel minder druk is dan gisteren.

Tokio Metropolitan Goverment BuildingHet Tokio Metropolitan Goverment Building

Na een tijdje loop ik weer naar het station en stap ik op de trein naar Shinjuku. Shinjuku is het nieuwe Tokio. Druk met wolkenkrabbers en grote warenhuizen. Hier wil ik vandaag de hoogbouw fotograferen en wil ik de stad bekijken vanaf de 47ste verdieping van het ongeveer 500 meter van het station gelegen Tokio Metropolitan Goverment Building. Vanaf de 47ste verdieping bewonder ik het uitzicht. Al is het helaas niet helder genoeg om Mount Fuji te zien liggen.

Vanuit het Metropolitan Goverment Building loop ik naar Shinjuku park. Ik heb ergens gelezen dat hier laatbloeiende kersenbomen zouden staan. En dat blijkt te kloppen.

Daar waar elders in Tokio bijna alle kersenbomen al uitgebloeid zijn, staan er in dit park nog veel kersenbomen volop in bloei. Mooi oude kersenbomen staan er bij als veteranen. Gekromd, op stokken steunend en sommige omhuld door lappen die oude wonden aan het oog onttrekken. Trots tonen zij hun bloemen zoals veteranen hun medailles tonen.

In de loop van de middag laat de zon zich steeds minder zien totdat hij uiteindelijk volledig schuil gaat achter een dik wolkendek. Rond half drie meen ik de eerste regendruppels te voelen. Het is dan nog steeds gezellig druk in het park met westerse toeristen, maar vooral met veel Japanners die picknicken onder de bloeiende bomen of selfies maken voor een bloeiende kersenboom. Even later begint het te regenen. voor mij het teken om na ruim twee uur het park te verlaten. Veel Japanners volgen mijn voorbeeld. Zij pakken hun spullen in en lopen ook het park uit. Maar zij hadden volgens mij nog wel even kunnen blijven zitten want even later is het al weer droog.

Shibuya crossing
Shibuya crossing

Op het station koop ik voor 500 yen wat sushi. Een lekker tussendoortje. Met de trein rij ik terug naar station Shibuyu en voor de tweede keer vandaag loop ik naar Shibuyu crossing. Het is nu drukker dan vanmorgen en het licht is minder hard. Ideaal om nog wat foto's te maken. Maar wat is op dit drukke kruispunt een goede plek om mijn statief neer te zetten? Ik vind een mooi plekje op een vluchtheuvel. Maar als één schaap over de dam is ..... Ik sta daar dan ook niet lang alleen. Zo zet een Amerikaan een cameraatje op dezelfde vluchtheuvel op timelaps te maken waarop hijzelf stil staat terwijl alle mensen om het heen in beweging zijn.

Tijd om weer verder te gaan. Ik steek het kruispunt over en ga bij de Starbucks naar binnen. Vanaf de eerste verdieping maak ik hier ook nog wat foto's van het kruispunt. Maar alle stoelen aan het raam met uitzicht op het kruispunt zijn helaas bezet.

Als ik even later door de wijk Shibuya loop zie ik een winkel met een mierzoete roze gevel. Een snoepwinkel? Baby Doll staat er met grote letters op de gevel.. Beetje vreemde naam voor een snoepwinkel. Het is dan ook geen snoepwinkel, maar een dierenzaak waar puppy's verkocht worden. Puppy's die allemaal afzonderlijk van elkaar in kleine glazen hokjes liggen te wachten op een nieuw baasje. Omdat ik later vanavond als het donker is en de neon reclameborden aangegaan zijn nog wat foto's op het kruispunt wil maken, ga ik in de wijk op zoek naar een restaurant om een hapje te eten. En vanavond bij voorkeur Japans. In elk geval geen hamburger zoals gisteren. IK zie een restaurant waar ze Japanse gerechten serveren en waar een aantal Japanners zitten te eten. Ik ga naar binnen en krijg een tafeltje toegewezen. Een serveerster brengt mij een Engelstalige menukaart en zet (zoals in Japan wel vaker gebeurd) een glas koel kraanwater voor mij neer. Als ik mijn keuze heb gemaakt druk ik op een ronde knop aan de rand van de tafel. Ook dat is gebruikelijk in Japanse restaurants. Een knop op de tafel waar je op kunt drukken als je iets wilt bestellen. Als ik op de knop druk hoor ik achter de bar een belletje afgaan. Even later verschijnt dezelfde serveerster. Ik bestel een ramen noodles met een Mio based soep met sesam en een glas bier. Terwijl ik zit te eten zie ik dat veel mensen die langs het restaurant lopen een paraplu opgestoken hebben.

Na het eten loop ik terug naar Shibuya crossing. Onderweg daar naar toe kom ik drie in pak gestoken Japanse mannen tegen. Een oudere man met twee jongere mannen. Een van de jongere mannen moet door de twee andere mannen (collega's?) ondersteund worden. Iets teveel sake genuttigd op een avondje stappen met collega's? De man in het midden kan dan wel niet meer goed lopen, praten kan en doet hij volop. Ik hoop voor hem dat hij zijn collega's geen dingen verstelt waar hij morgen spijt van heeft.

Op het kruispunt maak ik nog wat foto's en een paar filmpjes. Daarna vind ik het mooi geweest voor vandaag en ga ik met de metro terug naar het hotel.

Op mijn kamer pak ik mijn reistas in. Vandaag was namelijk de laatste dag in Tokio. Morgen volgt de eerste reisdag in Japan en gaan we met de trein naar Yudanaka. Een treinreis van ongeveer drie uur. Geen al te lange reisdag dus.

Als ik even later in bed lig denk ik met een tevreden gevoel terug aan de afgelopen dag. Ik heb lang getwijfeld wat ik vandaag zou gaan doen, maar kijk nu terug op een mooie maar ook vermoeiende dag.